Ik heb de indruk dat Koos Meinderts steeds beter gaat schrijven. Recent heb ik zijn boek “naar het noorden” gelezen, in 2016 bij uitgeverij Hoogland & Van Klaveren verschenen en sober geïllustreerd door Annette Fienieg, zijn vaste tekenares zeg maar. Het verhaal grijpt je aan, juist doordat de schrijver het niet nodig vindt gevoelige situaties als gevoelig te benoemen.
Een voorbeeld daarvan. Hoofdstuk 17 heet ‘Ze slaapt’; de ik en zijn beide zusjes worden in de hongerwinter met andere stadskinderen per schip naar het noorden van het land gevoerd: “Achter ons hoorde ik iemand zich omdraaien en wat mompelen in zijn slaap. ‘Zachtjes, Nel,’ zei ik. ‘Je maakt iedereen wakker.’ Was het maar waar, werd iedereen maar wakker. Het hele schip: juffrouw Keuler, juffrouw De Jong, Juffrouw Segaar, Kleine Kees en alle kinderen, maar vooral Wiesje. Als zij maar wakker werd, de rest mocht doorslapen. Zo lang ze maar wilden. ‘Ze is dood, he?’ Zei Nel. ‘Ja,’ zei ik. ‘Ze is dood.’” In het begin van het boek wordt in het gezin een naamloos zusje geboren, een ‘tweeminutenzusje’, dat even snel als het geboren was, weer het huis uit werd gedragen. als de kinderen onderweg zijn naar het noorden overlijdt, zoals net beschreven, het dan jongste zusje Wiesje. En als de kinderen na de bevrijding weer thuiskomen moet Nel die zwanger is, haar kindje laten aborteren; De ‘ik’ weet dat te voorkomen. Er is dus veel kou in het boek; dat is ook de dubbele laag onder de titel: de kou van de hongerwinter en de kou van weg moeten van thuis en de gevoelloosheid van de omstandigheden en beslissingen.
De emoties worden ingehouden beschreven, dat wil zeggen je ziet ze niet in de woorden maar in het verhaal. De karige tekeningen sluiten daar bij aan: ingelijste koude tekeningen in het blauw. Een voorbeeld, de oorlog is afgelopen, de kindernen komen samen thuis aan.”Ik belde aan en keek door de brievenbus de lege gang in. boven ons werd een raam opengeschoven. Ik sprong overeind, deed een stap achteruit en toen zag ik haar, mijn moeder, die ik zo lang had gemist. Ik schrok. Ze was het en ze was het niet. Ik had haar onthouden zoals ze eruit had gezien voor de oorlog begon, op haar best, vrolijk en jong en met heldere ogen, maar was vergeten hoe ze eruitzag nadat ons dode zusje was geboren. Een vage schim van zichzelf.” Ook Bas Maliepaard oordeelt in Trouw van 19 november 2016 zo positief over dit boek.
Bijzonder!
Koos Meinderts
